Heterofenomenologia i introspekcja. O możliwości poznania przeżyć świadomych

Abstrakt

Zamierzam przedstawić założenia współczesnego introspekcjonizmu kognitywistycznego, naszkicować charakterystyczne zarzuty wobec niego, a następnie przedstawić Dennetta reinterpretację tej metodologii. Dennett pojawia się tu z dwóch powodów. Jest po pierwsze filozofem, który stara się uwzględniać wyniki nauk współczesnych i przyswajać je filozofii, a po drugie jako filozof umysłu inspirował psychologów, zachęcając ich do forsowania właśnie introspekcyjnych programów badawczych.

Na zakończenie zastanowię się, czy intencjonalne interpretacje procesów świadomych rzeczywiście dają nam dostęp poznawczy do przeżyć subiektywnych. Będę utrzymywał, że współczesna heterofenomenologia nie podziela wielu wad różnych odmian fenomenologii filozoficznych - przede wszystkim zaś jest to metoda intersubiektywnie sprawdzalna. Nie będę tutaj bronił psychologii filozoficznej, szukając w niej miejsca dla introspekcji. Będę przedstawiał introspekcję w jej naukowym kontekście, namawiając raczej do porzucenia pseudoapriorycznej psychologii filozoficznej. Nie interesują mnie tutaj rzeczywiste mechanizmy umysłu, które umożliwiają wydawanie sądów introspekcyjnych - badanie tego rodzaju mechanizmów jest rolą psychologa, a nie filozofa. Zakładam jedynie, jak już wspomniałem, że za pośrednictwem introspekcji mamy przynajmniej częściowy dostęp do pewnych przeżyć świadomych.