Problem Jarońskiego

Abstrakt

W artykule została podjęta próba historycznej rekonstrukcji sformułowanego w 1810 roku przez Feliksa Jarońskiego zagadnienia ("Jakiej filozofii Polacy potrzebują?"). Jaroński opowiada się za filozofią w języku ojczystym, nie przekreśla jednak jej aspiracji uniwersalistycznych. Własny styl czy charakter narodowy filozofii wiązać miał się ze sprostaniem wymogom "prawdziwości". W trakcie debaty nad tytułowym zagadnieniem, w której wzięli udział m.in. Jan Śniadecki, Józef Kalasanty Szaniawski, a w przededniu Wielkiej Wojny – Henryk Struve i Kazimierz Twardowski, obydwaj odnawiający pytanie Jarońskiego, zarysowały się różne stanowiska postulujące odrębny status filozofii w języku polskim. Wskazywano wówczas na konieczność równoważenia wpływów obcych, na troskę o wewnętrzną ciągłość polskiej myśli filozoficznej. Wszystkich uczestników debaty łączyło przekonanie o potrzebie własnej, oryginalnej, samodzielnie i we własnym języku uprawianej filozofii.