Wolnomularstwo a etos obywatelski

Abstrakt

Artykuł został poświęcony procesowi kształtowania się modelu obywatelskiej aktywności braci w fartuszkach oraz kwestii relacji pomiędzy ideą wolnomularską a etosem obywatelskim. Specyfika działań wolnomularstwa sprawia, że stało się ono jedną z pierwszych sformalizowanych instytucji europejskich oraz filarem epoki oświecenia. O jego realnym oddziaływaniu na rzeczywistość społeczną, kulturową i polityczną świadczyć mogą dzieje poszczególnych odłamów i obediencji masońskich. To właśnie w tego typu instytucjach, choć w każdej z nich na nieco innych zasadach, dojrzewała świadomość stanowa mieszczaństwa, dojrzewały nowe idee i wreszcie dojrzewała koncepcja władzy pośredniej, usytuowanej poza porządkiem oficjalnych ośrodków politycznych, ale wyposażonej w odpowiednie prerogatywy i mającej coraz bardziej realny wpływ na bieg dziejów. Słowa klucze: wolnomularstwo, masoneria, etos obywatelski, wzorce osobowe, życie społeczne