Graeca fides a moskiewska wiarołomność w dyskursie staropolskim – z dziejów stereotypu

Abstrakt

Tematem artykułu jest przeniesienie w piśmiennictwie staropolskim (kronikach, pamiętnikach, wypowiedziach publicystycznych, sprawozdaniach dyplomatów itp.) antycznej formuły Graeca fides na mieszkańców Wielkiego Księstwa Moskiewskiego. Zjawisko to było motywowane utożsamieniem prawosławia z obrządkiem bizantyjskim (greckim). Stała się ona dzięki temu częścią negatywnego stereotypu, służącemu deprecjacji Rosjan. Autor pokazuje na licznych przykładach, w jaki sposób formuła ta stała się stałym toposem wypowiedzi na temat państwa postrzeganego w Polsce od XVI w. jako wrogie, a także w jaki sposób i w jakich kontekstach topos ten był rozwijany. Słowa klucze: literatura staropolska, stosunki polsko-rosyjskie, stereotypy narodowe, topika