Między kierunkowaniem a sterowaniem. Społeczeństwo Habermasa jako świat życia i system

Abstrakt

Praca poświęcona analizie koncepcji społeczeństwa w filozofii J. Habermasa - skupia się na ukazaniu napięcia istniejącego w obrębie tego bytu. Koordynowane z jednej strony przez procesy dochodzenia do porozumienia, z drugiej zaś przez zależności funkcjonalne, społeczeństwo Habermasa jawi się jednocześnie  jako system i świat życia. Autorka zwraca uwagę zwłaszcza na to ostatnie pojęcie, wykazując niezbędność istnienia Lebenswelt dla działania komunikacyjnego. Zasadniczą część pracy stanowi rozważanie ewolucji społecznej jako procesu wzrastania racjonalności w wymiarze poznawczo-technicznym oraz moralno-praktycznym. Autorka bada konsekwencje, jakie powoduje zaburzenie proporcji owego podwójnego procesu różnicowania oraz zniweczenie komplementarności obu racjonalności. Zatrzymuje się przy tym nad wątkiem mediatyzacji i kolonializacji świata życia przez system, czyli wkraczania systemowych mediów sterowania na obszar symbolicznej reprodukcji świata życia. W nawiązaniu do powyższego jako przykład zastępowania integracji społecznej integracją systemową autorka podaje proces jurydyzacji, szeroko analizowany w Teorii działania komunikacyjnego. Praca wreszcie umiejscawia Habermasa na tle pierwszej generacji szkoły frankfurckiej oraz napomyka o jego nastawieniu do paradygmatu produkcji w koncepcji Marksa.