Siemek, dialektyka, rzeczywistość. O transcendentalnej filozofii społecznej

Abstrakt

Artykuł ma na celu racjonalną rekonstrukcję transcendentalnej filozofii społecznej Marka Siemka. Transcendentalna filozofia społeczna zostaje zinterpretowana jako nie tylko filozofia transcendentalna, a zarazem społeczna, ale przede wszystkim jako społeczna ontologia wiedzy czy szerzej – społeczna ontologia praktyk sensotwórczych. Szczególną uwagę zwraca autor na status wypowiedzi transcendentalnych na temat praktyk sensotwórczych, starając się pokazać, że Kantowskie pojęcie aprioryczności nie sprowadza się do analityczności. Wypowiedzi transcendentalne zanalizowane zostają pod kątem procedur ich uprawomocniania, czyli tak zwanych dedukcji transcendentalnych. Transcendentalna filozofia społeczna okazuje się niezależna od wiedzy empirycznej pod kątem uzasadnienia, lecz zależna od niej, jeśli chodzi o treść. Zostaje to pokazane na przykładzie pozornego psychologizmu Kanta z Krytyki czystego rozumu. Dialektyczne sprzęgnięcie z wiedzą empiryczną, czy też mówiąc po Heglowsku – zapośredniczenie – zostaje sparafrazowane w terminach naturalnego nastawienia ontologicznego. Okazuje się, że między transcendentalną filozofią społeczną a naturalizmem nie ma bynajmniej nieprzekraczalnej przepaści. W istocie wiele współczesnych dyskusji w łonie samego naturalizmu, na przykład w filozofii umysłu, faktycznie podziela stanowisko transcendentalne w filozofii.