O wyobraźni antropologicznej dzisiaj

Abstrakt

Wyobraźnia antropologiczna, budowana na paradoksie niemożności uwolnienia się od podstaw pojęciowych, które służą jednocześnie objaśnianiu odmienności kulturowej i ucieczce od okularów własnej kultury, ma dość szczególny charakter, który można nazwać mitycznym – pisze autor artykułu. Chodzi o mityczność w sensie interpretatywnym, jaka charakteryzuje zbiory przekonań i wartości po to tworzonych, aby retoryczne wyjaśniać, czym stały się społeczeństwa euro-amerykańskie w stosunku do innych form życia. Wyobraźnia antropologiczna stworzyła to, co Louis Dumont nazywa „antropologią nowoczesności”, a zatem krytycznym przedstawieniem tej wyjątkowej formacji społeczno-historycznej widzianej z dystansu, ale także z porównawczej perspektywy, opartej na intelektualnej wiwisekcji spotkania odległych od siebie sposobów bytowania w świecie. W dwudziestym stuleciu tak rozumiana wyobraźnia stała się krytyczną hermeneutyką zachodniej nowoczesności, formy życia tym się cechującej, iż rości sobie prawo nie tylko do objaśniania innych form, ale – dzięki temu – także samej siebie. Wychodząc od tego rozpoznania, autor artykułu przedstawia trzy zasadnicze etapy historii kształtowania się wyobraźni antropologicznej. Uważa, że współcześnie mamy do czynienia z czwartym etapem, czyli wyobraźnią post-antropologiczną. Aby uzasadnić tę tezę, analizuje pojęcie „kultura”, które organizuje logikę wyobraźni antropologicznej, a zarazem traktowane jest jako ideał wielokulturowości.