Historia literatury a historia idei (propozycja nowej problematyzacji)

Abstrakt

Artykuł, który pierwotnie stanowił referat wygłoszony na konferencji w listopadzie 1974 r., jest próbą problematyzacji napięcia wytworzonego na styku historii literatury i historii idei. Autorka skupia się na wykazaniu antagonizmu tych dyscyplin, szczególnie w wymiarze czasowym. Wychodzi z założenia, że dzieło sztuki, będące pożywką dla historii literatury, jest ekspresją rzeczywistości niekomunikowalnej, którą usiłuje zakomunikować. Każda nawet udana interpretacja dzieła sztuki potwierdza tylko siebie samą i dowodzi, że dzieło pozostaje poza nią. Historia idei nie może pomóc w rozumieniu literatury, gdyż prawda sztuki pozostaje nieprzenikalna dla idei. Czas literatury liczy się w innych jednostkach niż czas idei. Czas idei jest po prostu czasem historii, pojętym jako „długie trwanie". Czas literatury składa się z „wydarzeń", „osobowości", „dzieł", zwłaszcza arcydzieł. Poza tym jako niezbywalna cecha literatury na pierwszy plan wysuwa się estetyczna czy artystyczna organizacja dzieła sztuki, istotne są innowacja i punkt widzenia utworu, czyli jego idiolekt.