Filozofia i społeczeństwo w powojennej Polsce

Abstrakt

Wysiłki zmierzające do wprowadzenia w Polsce powojennej radzieckiego systemu komunistycznego zakończyły się nader oczywistym niepowodzeniem. Dało to asumpt do podtrzymania i rozwinięcia trzech głównych tradycji polskiej filozofii - „szkoły lwowsko-warszawskiej", filozofii chrześcijańskiej pozostającej pod przemożnym ciśnieniem tomizmu i fenomenologii. Na tym tle swoiście zaznaczył swoją obecność nieortodoksyjny marksizm, przeciwstawiający jałowej scholastyce radzieckiego „diamatu" rozległą i chłonną recepcję „marksizmu zachodniego" (Gramsci, Lukács, Korsch, Goldmann, przedstawiciele Szkoły Frankfurckiej). Z kolei kryzys polskiego marksizmu pozostawił teoretyczną próżnię, która daje się szczególnie odczuć na obszarze pytań o stosunek między filozofią a rzeczywistym życiem społecznym. Ów deficyt społecznego rozumu wciąż zaznacza się w Polsce nader dotkliwie. Zadanie polega więc na tym, aby odbudować - a właściwie od podstaw zbudować - zakłóconą i zwichniętą przez „dawny ustrój" społeczną przestrzeń racjonalności.