Od Todesfuge do Todtnaubergu

Abstrakt

Podczas spotkania w Hütte w Todtnaubergu 25 lipca 1967 roku poeta Paul Celan i myśliciel Martin Heidegger zawiązali w swej Muttersprache zmowę milczenia. Tłem dla niej miało być doświadczenie Holocaustu, a ważną jego ekspresją (nie)poetycka Fuga śmierci Celana z roku 1944. Fuga śmierci nie jest jednak metaforą Holocaustu, lecz własnym językiem ocalonym z Zagłady. Ten język nie zakłada prostego przeciwstawienia mowy i milczenia. Załamuje się ono w Auschwitz. Tworzy się rozpadlina, w której mowa nie jest nie-milczeniem, a milczenie li tylko nie-mową. Załamuje się logos w planie antropo- i teo-logicznym. Wyjście „z otchłani", odzyskanie słów ma się dokonać w sprostaniu próbie milczenia, takiej jak ta wytworzona między Celanem i Heideggerem, w uświęceniu nie-mowy świadka Holocaustu, wciąż dającej do myślenia.