Fenomenologia sztuki ciała. Body art i fenomenologia francuska

Abstrakt

Francuscy kontynuatorzy koncepcji Husserla podjęli sproblematyzowany w Ideach II wątek cielesności, czyniąc z niego niezwykle istotny składnik swoich rozważań. W XX wieku ciało stało się także tworzywem działania artystów. Można zaryzykować twierdzenie, że odkryli oni jego znaczenie dla sztuki w tym samym czasie, w którym fenomenolodzy we Francji zaczęli pisać o fenomenie cielesności. Zainteresowanie zarówno filozofów, jak i artystów sferą ludzkiej cielesności pozwala na powiązanie ich wniosków, a wskutek tego interpretację zjawiska artystycznego, jakim jest body art, przez pryzmat rozważań fenomenologii. Bezpośrednie działania artystów na ich własnym ciele oraz przedstawieniowa sztuka ciała, w której artyści wykorzystują fotografie, czyli reprezentacje cielesności, odsłaniają złożoną strukturę ciała, opisywaną przez Sartre'a czy Merleau-Ponty'ego, ukazują także, że ciało stanowi, uprzywilejowaną przez Michela Henry'ego, rzeczywistość intymną i osobistą. Sztuka ciała pokazuje, że nasze ciało należy do radykalnie odmiennego obszaru, do wymiaru ontologicznego, a nie ontycznego. To, czego poszukujemy, to wymiar źródłowy i fundujący. Żywa cielesność, jaką odsłania sztuka ciała, okazuje się bowiem swoistym rdzeniem podmiotowości i jednocześnie ujawnia zakorzenioną w niej przedustawną obcość.