Filozofia historii filozofii

Abstrakt

Andrzej Mencwel polemizuje z tezą o dwojakim ujmowaniu przeszłości przez historyka (dla którego teksty są gotowe i zamknięte) i krytyka literackiego (traktującego teksty jako otwarte komunikaty). Na podstawie książki Andrzeja Walickiego W kręgu konserwatywnej utopii oraz własnego filozoficznego doświadczenia zauważa, że możliwe jest jednak porozumienie co do obu sposobów rozumienia tekstów. Materiałem omawianym w książce przez Walickiego, jak i w tym tekście przez Mencwela są problemy ustrojowe i osobowościowe w społeczeństwie dziewiętnastowiecznej Rosji - konflikt między szczególnym rodzajem konserwatyzmu, utopijnego i liberalizmu, czyli między słowianofilami i okcydentalistami; a także pojawianie się kapitalizmu na gruncie opanowanym przez te dwa stanowiska. Pociąga to za sobą wiele konsekwencji antropologicznych - ścieranie się autonomii jednostki z integralnością wspólnoty, konkretu z abstraktem, jakości z ilością. Walicki odnajduje w tekstach problemy światopoglądowe, ukryte jako „kryptoproblemy”. Aktualizuje problemy uważane już za zamknięte. Jego narracja jest „maksymalnie zobiektywizowana”. Szuka sposobu na syntezę wymienionych wyżej sporów. Jak pisze Mencwel - „tutaj historyk idei i krytyk literacki w poszukiwaniu pewnego modelu rozumienia tekstów spotykają się w sposób niemal zupełny”.