Operetka wiedeńska, jej ideologia i funkcje (przeł. M. Brylińska, K. Sadkowska, M. Chmurski)

Abstrakt

Tłumaczony fragment reasumuje najważniejsze tezy przedstawione przez badacza w pracy Ideologie der Operette und Wiener Moderne, pionierskiej pracy ukazującej wielokulturowość i wielojęzyczność jako dominantę przestrzeni środkowoeuropejskiej w opraciu o zespół społecznych, ekonomicznych, mentalnych i estetycznych cech wspólnych wiedeńskiej nowoczesności kulturowej. Kładąc nacisk na hybrydyczne formy kultury, Csáky uważa jednocześnie za błędne próby zredukowania wewnętrznej różnorodności modernizmu wiedeńskiego do modelu progresywnego („proto-po-nowoczesności”) znanego z prac Jacques’a Le Ridera. Cechą wyróżniającą Austro-Węgry była bowiem dialektyka tradycji oraz innowacji, powodująca nieustanny proces akulturacji i wymiany kulturowej na wszystkich poziomach, nie tylko w obrębie kultury „wysokiej”, ale i popularnej, nie tylko w literaturze niemieckojęzycznej, ale w całej produkcji literackiej Wiednia. Za paradygmatyczne dla tak pojętej kultury regionu Csáky uznaje zjawisko operetki: tworzonej przez kompozytorów przybyłych do Wiednia ze wszystkich krańców monarchii, spajającej motywy muzyczne wszystkich ziem Austro-Węgier, a zarazem adaptowanej na języki narodowe, dostosowywanej do okoliczności politycznych etc.