Mechanizmy reprezentacyjne i abstrakcje

Abstrakt

Tekst przedstawia założenia koncepcji mechanizmów reprezentacyjnych, czyli ram pojęciowych służących do analizy postulowanych w kognitywistyce reprezentacji umysłowych. Koncepcja ta jest oparta na założeniach neomechanistycznych. Podkreśla się w niej, że wyjaśnienia reprezentacyjne stanowią rodzaj wyjaśnień mechanistycznych, a więc kauzalnych i odnoszących się do mechanizmów funkcjonalnych. Reprezentacje nie są postulowane w oderwaniu od czynności systemu poznawczego, w którym występują; oznacza to m.in., że nie tylko stanowią nośnik informacji semantycznych, lecz także wpływają na zachowanie systemu w swoisty dla reprezentacji sposób. Mechanizmy reprezentacyjne postulowane są jako składnik wyjaśnień zachowania systemu poznawczego, a wykorzystane koncepcja informacji semantycznej wiąże ją ze sterowaniem systemem. Koncepcja ta należy więc do działaniowych (action-oriented) ujęć reprezentacji. Uzasadnione wydaje się więc pytanie, czy nie przesądza ona zbyt wiele w samych założeniach, wykluczając z góry możliwość poprawności tych teorii psychologicznych, w których reprezentacje są w jakimś stopniu oderwane od działania. Przykładem takiego rodzaju reprezentacji są pojęcia abstrakcyjne, takie jak ‘prawda’ czy ‘prawdopodobieństwo warunkowe’. Pokazuję jednak, że wbrew pozorom koncepcja ta nie wymaga wąsko rozumianej reakcji motorycznej jako bezpośredniego skutku przetwarzania reprezentacji. Zamieszczam krótki przegląd różnych psychologicznych teorii reprezentacji abstrakcyjnych, aby pokazać, że mogą być one zgodne z proponowaną koncepcją mechanizmów reprezentacyjnych.