Człowiek kontra człowiek – o filozofii Leszka Kołakowskiego

Abstrakt

Pomiędzy stanowiskami zaprezentowanymi w książkach Leszka Kołakowskiego Szkice o filozofii katolickiej i Religion zachodzi sprzeczność. Jest to sprzeczność głoszonych tez czy zajmowanych postaw. W pierwszej z nich chodziłoby o postawę antyreligijną, w  drugiej – o renegactwo czy, w innym słowniku, chwalebne odżegnywanie się od błędu. Autor artykułu, nie wartościując żadnej z tych postaw, wskazuje na charakterystyczny paradoks myśli Kołakowskiego, który pokazuje, że zmiana stanowiska filozoficznego nie powoduje porzucenia, obecnego od samego początku, humanistycznego punktu widzenia. W centrum refleksji Kołakowskiego nadal, jego zdaniem, znajduje się człowiek – jako twór autonomiczny i wartościotwórczy. Tego człowieka trzeba raz bronić przed absolutystycznymi zakusami religii, marksizmu, zbiorowości etc., to znów, innym razem, przed wzniosłą ideą człowieczeństwa, która – jak dowodzi historyczna praktyka – może zwrócić się przeciwko samemu człowiekowi.