Hobbes i obowiązek polityczny

Abstrakt

Filozofia moralna Hobbesa opiera się na pojęciu prawa naturalnego pojmowanego jako nakazy rozumu. Owe rozkazy mogą być rozumiane jako preskryptywne i uniwersalne, co czyniłoby filozofię moralną Hobbesa bliską uniwersalnemu preskryptywizmowi Richarda Hare’a. Na tym gruncie możemy zbudować trzy teorie obowiązku politycznego. Żadna z nich nie wydaje się dobrą teorią. Pierwszą i najprostszą możliwością jest odwołanie do bezpośredniej zgody, którą łatwo jest odrzucić. Druga jest odwołaniem do pojęcia zgody hipotetycznej, której moralne znaczenie budzi wątpliwości. Trzecią możliwością jest odwołanie do konieczności, która jednak nie wydaje się wystarczającą podstawą obowiązków moralnych – zarówno w ujęciu utylitarystycznym, jak i deontologicznym. Słabość etycznego fundamentu systemu Hobbesa prowadzi do konkluzji, że relacja pomiędzy jednostką a państwem musi być zbudowana na podstawie wzajemnej korzyści, a nie moralności. Nie jest wykluczone, że jest to konkluzja, do której chciał przekonać nas Hobbes.