Kultura, wrodzoność i ewolucja ludzkiego umysłu

Abstrakt

Psychologia ewolucyjna w takiej postaci, w jakiej jest ona rozwijana przez takich autorów, jak Buss, Tooby, Cosmides czy Pinker, niesie ze sobą dwa istotne wnioski o charakterze filozoficznym: (1) przyjmowana w niej modularna koncepcja architektury umysłu jest naturalnie związana z przyjęciem wyraźnie natywistycznego stanowiska w kwestii istnienia wiedzy wrodzonej; (2) w jej ramach podkreśla się rolę wrodzonych czynników biologicznych w określaniu ludzkiego działania i poznawania, bardziej lub mniej implicite marginalizując rolę transmisji kulturowej. Celem artykułu jest pokazanie, że nie istnieje żaden naturalny związek pomiędzy przyjęciem tych dwóch tez a ogólniejszą ideą, że architektura ludzkiego umysłu ma źródła ewolucyjne. Pierwsza część artykułu przedstawia oraz krytykuje główne tezy i założenia „klasycznej" psychologii ewolucyjnej. W części drugiej przedstawiona są racje za tezą, iż zmienność problemów adaptacyjnych, przed którymi stawali wcześni przedstawiciele Homo sapiens i ich hominidalni przodkowie doprowadziła do powstania plastycznego umysłu, którego działanie zależy w ogromnym stopniu od transmitowanych kulturowo zasobów informacyjnych. W części trzeciej zaś omówione są trzy koncepcje tego, jaką dokładnie postać przyjmować mogą powstałe ewolucyjnie kognitywne podstawy zdolności do transmisji kulturowej.