Asymilacja w Rzeczypospolitej: od dobrowolności do przymusu

Abstrakt

W artykule, który nawiązuje do rozważań Andrzeja Walickiego i je uzupełnia, porusza się kwestię procesów asymilacyjnych w Rzeczypospolitej, głównie doby Oświecenia. Zachodziły one zgodnie z własną historyczną dynamiką: od dobrowolności do przymusu. Autor przeciwstawia się idealnemu obrazowi polskiego Oświecenia. Wskazuje na fakt, iż o ile ideałem szermierzy kontrreformacji była jedność wiary na terenie całego państwa, to ideałem szermierzy Oświecenia stała się - asymilacyjna z ducha - jedność języka na tymże terytorium. Zwraca uwagę, że kwestie różnic etnicznych przez długi czas uważano za tak mało istotne, iż nie były one brane pod uwagę w dyskusjach nad przyczynami rozbiorów oraz upadku państwa.