Sobór św. Aleksandra Newskiego padł, Pałac Kultury przetrwał

Abstrakt

Stosunek danego narodu do innego wyraża się m.in. w różnych elementach wystroju miast - zwłaszcza w elementach symbolicznych i takich, które z czasem stają się symbolami. Nieraz więc spotykamy się ze zjawiskiem „czyszczenia" miast z symboliki obcej lub uznanej za obcą w momentach emancypacji narodowej kraju dotychczas słabszego, także przy dekolonizacji oraz w niektórych innych sytuacjach. Autor przedstawia zmiany, jakie zaszły w symbolicznej wymowie ulic warszawskich po 1918 r. i po 1989 r. W pierwszym wypadku najbardziej spektakularną zmianą było rozebranie soboru św. Aleksandra Newskiego, zlokalizowanego na dzisiejszym pl. Piłsudskiego. W drugim wypadku nie doszło do porównywalnego działania, jakim byłoby rozebranie Pałacu Kultury. Obalono natomiast pewne pomniki, usunięto niektóre tablice pamiątkowe, zmieniono niektóre nazwy ulic. Niechęć wobec odchodzącego ustroju splatała się w tych działaniach z chęcią akcentowania emancypacji spod wpływów rosyjskich (sowieckich). Warto podkreślić, że w całej tej fali nie zdarzyły się manifestacyjne niegodne postępki ani w stosunku do Cmentarza Prawosławnego, gdzie pochowano wielu Rosjan swego czasu zmarłych w Warszawie, ani w stosunku do Cmentarza-Mauzoleum Żołnierzy Armii Radzieckiej.