Dla podkreślenia specyfiki określonej hipotezy Lem często skłania czytelnika do odczytywania tekstów na dwóch poziomach równocześnie. Te spośród jego dzieł, które najsilniej skupiają się na problemach wiedzy i rozumienia, zarazem subtelnie je odzwierciedlają w problemach bohaterów, co staje się interpretacyjnym wyzwaniem dla czytelnika. Innymi słowy, pisarz stawia przed odbiorcą problemy interpretacyjne analogiczne do problemów wiedzy czy rozumienia modelowanych w jego dziełach

Peter Swirski

Jeżeli makabra jest czymś innym niż groteska, to na czym polegają różnice? Pierwszą i chyba najważniejszą z nich można wskazać od razu. Groteska ma w sobie zazwyczaj komponent niepowagi. W grotesce jest coś śmiesznego, coś komicznego - w taki sposób egzorcyzmuje się za jej pomocą cierpienie, śmierć i rozkład. Tymczasem w makabrze nie ma ani śladu żartu, szyderstwa czy śmieszności. Makabra jest poważna i tylko poważna. To dlatego Wielenieckiemu Komizm Bystronia "nie zgadza się" z całą resztą sytuacji

Paweł Majewski

Jak sądzę, ideałem poznawczego dyskursu nie jest u Lema bynajmniej język "twardej" nauki. A raczej: ten język, choć lepiej od innych zabezpieczony przed popadaniem w dowolność i sprzeczności, sam dla siebie niewiele potrafi, gdy staje przed nim zadanie opisania i przyswojenia ludzkiej kulturze jakiegoś naprawdę nowego dla niej przedmiotu. Każdą tego rodzaju Obcość kultura atakuje od razu całą wiązką różnych języków - od fizykochemicznych analiz i filozoficznego eseju czy dialogu aż po artykuł w prasie brukowej bądź kazanie wędrownego kaznodziei. Te języki nie są równoważne i nie zapewniają podobnego "zysku poznawczego" w sensie informacyjnym, ale ich wielość jest jakoś potrzebna kulturze. Bo przyswojenie Obcości wymaga działania na wielu polach: ma swój aspekt statecznie deskryptywny, ma też - mitologiczny czy religijny.

Jerzy Jarzębski