Irytująca dziś może pewność dziewiętnastowiecznych, że nie ma literatury bez etyki, została w wieku XX srodze zawiedziona, tak samo, jak ich wiara w sens i wartość dojrzałości, której idea patronowała etycznym poszukiwaniom takich twórców, jak Świętochowski, Prus czy Stanisław Brzozowski. Dziś jednak coraz częściej, zdominowani w kulturze ponowoczesnej przez agresywną i nieetyczną niedojrzałość, potrzebujemy może, do czego przekonuje nas choćby Peter Sloterdijk (jako autor właśnie opublikowanej po polsku Krytyki cynicznego rozumu), wypracowania jakiegoś nowego wariantu czy modelu dorosłości, która wie, że ściany dziecinnego pokoju nie odizolują naszego świata od konieczności wyborów etycznych. Zwłaszcza dziś, w dobie kryzysu ekonomicznego i, jednocześnie, nadprodukcji jego interpretacji, warto przypominać tę staroświecką przestrogę Stiftera: „w ginących narodach zanika najpierw umiar".

Ewa Paczoska

Natura propozycji przyjaźni sama w sobie nigdy nie będzie determinować jakości przyjaciela. Chociaż propozycja przyjaźni bezinteresownej jest ze swej istoty propozycją najwyższego rodzaju, a propozycja korzyści sytuuje się ponad „zaledwie przyjemnością", to dopiero po dłuższej znajomości dowiemy się, czy autor domyślny potrafi odróżnić prawdziwą przyjaźń od fałszywej. Uznanie, że książka dostarcza mi „zaledwie przyjemności" lub „zaledwie korzyści", nie może oznaczać, że jest ona koniecznie etycznie gorsza od każdego dzieła oferującego mi coś więcej. Wiele ofert trwałej, intensywnej, uporządkowanej przyjemności okazuje się bardziej owocnych dla duszy niż niejedno zapewnienie o bezinteresownym towarzystwie. Nie powinno nas to dziwić: dlaczego wybór między prawdziwymi przyjaciółmi a pochlebcami, kochankami a sadomasochistami, mądrymi towarzyszami a pretensjonalnymi oszustami miałby być łatwiejszy w literaturze niż w życiu codziennym?

 Wayne C. Booth