Max Horkheimer to współtwórca i czołowy reprezentant Szkoły Frankfurckiej, najbardziej znaczącej formacji intelektualnej w filozofii społecznej XX wieku. Filozofię Horkheimera, zwaną teorią krytyczną, cechują rozległe powiązania z różnymi elementami europejskiej tradycji filozoficznej i kulturowej. Formułując program teorii krytycznej, frankfurcki filozof konfrontował swe stanowisko z ideami innych wybitnych historiozofów, zwłaszcza: Machiavellego, Hobbesa, Vico, Rousseau, Condorceta, Kanta, Hegla oraz Marksa. Nie zmienia to faktu, że Horkheimerowska teoria krytyczna jest w pełni oryginalną koncepcją filozoficzną, gdyż wyrasta przede wszystkim ze społeczno-historycznych doświadczeń naszej współczesności.

Na filozoficznych wydziałach uniwersytetów widać upadek. Szczupłość energii i środków, które pozostały jeszcze w Europie na badania humanistyczne, potwierdza niewielki stopień ich aktualności. W osiemnastym wieku, gdy Europa miała przyszłość, filozofia i tkwiąca w niej krytyka były aktualne, a jeszcze w dziewiętnastym utopia, która wyrażała się w negacji, nie była czystą iluzją. W połowie dwudziestego stulecia wydaje się, że duch świata przeszedł do innych ludów, a europejska myśl nie rozwija się już w Europie. Rezygnacja jest jednak niemożliwa, póki pozostały resztki wolności.

Zdawałoby się, że socjalistyczna działalność Marksa, mająca na celu obronę wyzyskiwanych oraz zbudowanie nowego ustroju społecznego, opartego na zasadach sprawiedliwości, równości i wolności, powinna być uznana za pracę na rzecz Królestwa Bożego. Jednakże intencja uczynienia z ruchu socjalistycznego oręża, który ma służyć zniszczeniu w duszy człowieka sfery sacrum, by na jej miejsce postawić samego siebie, każe zweryfikować tę pochopną opinię.

kobiety to mają łatwo: dają wieczorem dziurki i tyle. pięć minut, to nie fatyga. cały czas w domu. głowa o nic nie boli. i ciesz się, jak nie dadzą innemu, kiedy cię nie ma. tam u was chyba tak nie jest, co? - samir zrobił krótką przerwę. - czasem wolałbym urodzić się kobietą - powiedział - hajtnęliby mnie z kimś, a potem tylko dawałbym się utrzymać.

W gościnności bezwarunkowej gospodarz powinien w zasadzie przyjmować gościa, zanim dowie się czegokolwiek o nim. Czyste przyjmowanie polega nie tylko na tym, by nie wiedzieć lub działać, jakby się nie wiedziało, ale na unikaniu wszelkich pytań na temat tożsamości innego, jego pragnienia, jego reguł, języka, zdolności do pracy, integracji czy adaptacji. Odkąd stawiam pytania i stawiam warunki, idealna sytuacja niewiedzy zostaje zerwana.