Martina Heideggera koncepcja Boga

Abstrakt

Artykuł ukazuje przeobrażenia Heideggerowskiej koncepcji Boga. Odnośnie do wczesnej fazy twórczości filozofa przeanalizowano w nim wykładGeschichte der Philosophie von Thomas von Aquin bis Kant, fragmenty Bycia i czasu, wykłady i zapiski Fenomenologia życia religijnego oraz artykuł Fenomenologia i teologia. Głównym przedmiotem dyskusji jest tu teza Heideggera o bez-bożności filozofii oraz dopuszczenie przez niego możliwości absolutnej dziejowości Boga, w związku z czym „nieskończona” czasowość byłaby źródłem wieczności. Wskazano na możliwe inspiracje późną filozofią Schellinga. W drugiej części dotyczącej późnej twórczości Heideggera przedmiotem rozważań są Przyczynki do filozofii orazBesinnung, zwłaszcza obszerny XVIII rozdział tej książki poświęcony bogom. Relacja bogowie – Bycie – człowiek ma charakter ontologiczno-topologiczny, do wy-darzenia prawdy w sensie nieskrytości potrzebne są jej wszystkie trzy elementy. Bóg nie może być rozumiany w sposób metafizyczny jako najdoskonalszy byt, czysty akt, pierwsza przyczyna wszechrzeczy. Pojęcie Boga rzuca nieco światła na charakter Heideggerowskiego Bycia. „Ostatni Bóg”, który ma zasadniczo różnić się od Boga chrześcijańskiego, rozpoznany został jako specyficznie pojmowany Demiurg Bycia. Dywagacje późnego Heideggera na temat relacji bogów i Bycia w istocie stanowią projekt uniwersalnej teologii, która może pogodzić różne kulturowo-cywilizacyjne koncepcje boskości.