nr 2 (27) (2010)

Jacobi i inni

 Dosłownie Jacobi jest tu inicjatorem konkretnych sporów filozoficznych lub ważnym ich uczestnikiem; jako hasło wywoławcze - sygnuje swoistą historię. Ta, którą staramy się tutaj opowiedzieć, uderza w nadzieje „oświeconych”, ich idealistyczne nastawienie, a przez to - paradoksalnie - poszerza możliwości rozumu, ale też - w toku swego rozwoju - odsłania jego nader mroczne podstawy i ewidentne ograniczenia. Nie jest aż tak bardzo ważne, czy rzecz dotyczy problemu afekcji zmysłów u Kanta, czy któregoś z prowadzonych sporów. Nie tyle historyczny kostium okazuje się najistotniejszy, co fakt, że raptem - przynajmniej w wyobrażeniu strony atakującej - zburzona zostaje względna pewność transcendentalizmu; że tak samo zdemaskowana zostaje pajęcza sieć refleksji; i że nauka nie może wejść w kompetencje wiary: strojąc się w szaty teologii czy filozofii, stanowi wówczas, dla filozofa wiary i uczucia, co najwyżej wyraz bałwochwalstwa, nie zaś doświadczenia boskości. 
Stanisław Gromadzki 

Można powiedzieć - odwołując się do wyrażenia Waltera Jaeschke - że Luter trzymał do chrztu egzystencjalizm, gdy ze współbraćmi augustianami wyrzucał Arystotelesa z zakonu i z uniwersytetu. Za sprawą Jacobiego dochodzi do skutku, mający swe podłoże w mistyce niemieckiej i w nauce Lutra, przełom w filozofii, dzięki któremu powstaje egzystencjalizm. W myśl tej nowej koncepcji Jacobiego byt ludzki nie daje się sprowadzić do niczego poza sobą, do bycia wyrazem czegoś wobec niego nadrzędnego, obejmującego go. Egzystencji ludzkiej nic nie poprzedza, nie ma niczego, co by ją określało, wyznaczało, czym jest lub czym ma być. Ona sama jest pierwotna bezwzględnie. Żadna zatem nauka o niej jako niedefiniowalnej jest niemożliwa. Egzystencja ludzka sama siebie konstytuuje, jest sobą dzięki samej sobie i dlatego jest wolnością bezwarunkową. Byt ludzki niezależnie od konieczności natury (nauka ma za przedmiot właśnie świat natury) tworzy swoją wolność i przez to samego siebie w niepojmowalnym salto mortale.  
Józef Piórczyński

Spis treści

Stanisław Gromadzki
9-11

KLASYKA

Friedrich Heinrich Jacobi
13-21
Radosław Kuliniak, Tomasz Małyszek
23-26
Moses Mendelssohn
27-52
Georg Wilhelm Friedrich Hegel
53-79

ROZPRAWY

Józef Piórczyński
81-133
Piotr Dehnel
135-152
Marek Jankowski
153-164
Karol Sauerland
165-178
Natalia Juchniewicz
179-195
Mateusz Osęka
197-216
Robert Marszałek
217-230
Monika Korzeniowska
231-244
Barbara L. Surowska
245-258
Ewa Borowska
259-278
Ryszard Paradowski
279-294
Michał Kruszelnicki, Wojciech Kruszelnicki
295-315

TWÓRCZOŚĆ

Stanisław Gromadzki
317-321

FORUM PHILOSOPHICUM

Francis Bacon
323-325
Krzysztof Żółtański
327-350
Karolina Wigura
351-358
Michał Kruszelnicki
359-381
Paweł Pieniążek
383-395

RECENZJE I POLEMIKI

Seweryn Blandzi
397-406
Robert Marszałek
407-417
Katarzyna Filutowska
419-432
Robert Marszałek
433-437
 
439-443